به علوم و صنایعی که طی آن مواد خام -غذایی، گیاهی و حیوانی -تولید، برداشت، فراوری و برای مصرف آماده میشوند، علوم و صنایع غذایی میگویند. مهندسی کشاورزی گرایش علوم و صنایع غذایی رهبری این فرایندهاست.
مهندس کشاورزی (علوم و صنایع غذایی) کسی است که علم لازم برای تبدیل و فراوری مواد غذایی از صید و برداشت تا بستهبندی را دارد.
رهبر و مدیر است: مهندسی کشاورزی در کارخانه ها با عده زیادی سر و کار دارد که همگی یک هدف را دنبال می کنند. هدایت این افراد تنها از عهده یک مدیر توانمند بر میآید.
مسئولیت پذیر است: از جمله مشاغل پرمسئولیت، شغلهای مرتبط با گرایش صنایع غذایی مهندسی کشاورزی است؛ زیرا با مواد مصرفی و غذایی مردم در ارتباط است و کوچکترین اشتباهی در آن به سلامت افراد جامعه صدمه میزند.
توانایی کار در شرایط دشوار را دارد: اکثر شاغلان در این رشته باید در محیطهای کارخانهای که خارج از شهرهای بزرگ هستند، فعالیت کنند. پس باید توانایی کار در این محیطها را داشته باشند و از انجام دادن کارهای تکراری خسته نشوند.
شما باید در شیمی، فیزیک و زیست شناسی (میکروب شناسی) دانش آموز و دانشجوی موفقی باشید؛ زیرا در رشته مهندسی علوم و صنایع غذایی، بیشتر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مواد غذایی بررسی می شود. حتی اگر در هنرستان رشته کشاورزی خوانده باشید، باید مدرک کارشناسی خود را هم دریافت کنید. دانشجویان این رشته با نحوه جمعآوری، انتقال، تبدیل، تکمیل، نگهداری و توزیع محصولات کشاورزی و همچنین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی این محصولات آشنا میشوند. آن ها پس از طی دورههای دانشگاهی و با داشتن تجربه می توانند مدیر تولید یک واحد صنعتی شوند یا در صورت برخورداری از امکانات مالی، خود یک واحد تولیدی تاسیس کنند. شاید بعضی از جوانان فکر کنند که چنین کاری به سرمایه بسیار زیادی نیاز دارد اما باید گفت که یک کارخانه تولید مواد غذایی را می توان در سطحی کوچک اما با کیفیت خوب راه اندازی کرد.
بر اساس قانون، هر کارگاه و کارخانه تولید مواد غذایی پیش از آغاز فعالیت خود باید از وزارت بهداشت پروانه مسئول فنی دریافت کند. برای تهیه چنین پروانهای لازم است یک مهندس علوم و صنایع غذایی یا رشتههای مرتبط (متخصص علوم و صنایع غذایی یا مهندس شیمی گرایش صنایع غذایی) به عنوان مسئول فنی کارخانه یا کارگاه معرفی شود. بنابراین، شما در صورت اعلام نیاز یک واحد تولیدی می توانید به این شغل وارد شوید.
در مورد تفاوت این رشته با رشته های علوم و صنایع غذایی و مهندسی شیمی گرایش صنایع غذایی، باید گفت که رشته علوم و صنایع غذایی به کنترل کیفی و بهداشت مواد غذایی می پردازد. مهندس شیمی گرایش صنایع غذایی نیز در زمینه طراحی دستگاههای تولید مواد غذایی، خصوصیات دستگاه های یادشده، خطوط تولید و ارتباط بین دستگاه ها مطالعه میکند اما کار مهندس کشاورزی گرایش علوم و صنایع غذایی، مطالعه و بررسی نحوه تبدیل محصولات کشاورزی به فراوردههای قابل مصرف و با کیفیت خوب و نگهداری آنهاست.
در صورت ادامه تحصیل تا مقطع دکترا و با وجود خلاقیت و پشتکار میتوانید به فراوردههای جدید دست یابید و با عرضه آنها به بازار، ضمن جلوگیری از ضایعات در تولیدات کشاورزی در این کار پیشرفت کنید و از نظر مالی ارتقا یابید.
محیط کارخانهای و آزمایشگاهها محل کار مهندسان این گرایش است. این افراد با وزارت بهداشت و حومه استاندارد کشور در ارتباطاند. همکاران آنها یز کارگران، مدیران کارخانهها، مسئولان بازرگانی و … هستند.
دانش آموختگان رشتۀ مهندسی علوم و صنایع غذایی پس از پایان تحصیلات، با توجه به توانایی های فردی و علمی خود میتوانند در زمینه های متفاوتی چون مدیریت تولید کارخانهها، مسئولیت فنی، مسئولیت آزمایشگاهها، انجام دادن طرح های تحقیقاتی برای بهبود کیفیت تولیدات غذایی، ساخت محصولات جدید، افزایش تولید، کاهش ضایعات، بستهبندی و ارائه مشاورۀ علمی به واحدهای تولیدی فعالیت کنند.
دیگر وظایف آنها عبارت است از:
عملیات تبدیل مواد غذایی
نگهداری محصولات کشاورزی و افزایش عمر آنها
کنترل کیفیت
کمک به طراحی و بهینه سازی خطوط تولید در کارخانههای صنایع غذایی
هدایت واحدهای تولید فراوردههای مختلف غذایی و نظارت بر کار آنها.
براساس آمار موجود، دانش آموختگان رشته مهندسی کشاورزی علوم و منایع غذایی، از نظر اشتغال مشکلی ندارند و بر خلاف برخی دیگر از گرایش های مهندسی کشاورزی (مثل علوم دامی یا زراعت) دختران نیز میتوانند در این شغل حضور فعالی داشته باشند؛ چرا که آنها با مزارع سر و کار ندارند.
همانطور که قبلا هم گفته شد، باید به این نکته توجه داشته باشید که اغلب کارخانههای تولید مواد غذایی در حاشیه شهر هستند و این مسئله می تواند محدودیتی برای این شغل باشد.
با توجه به رشد بیرویه جمعیت و کاهش منابع غذایی، یکی از مهم ترین مسائلی که امروزه توجه کشورها را به خود معطوف کرده، استفاده بهینه از مواد غذایی و به کارگیری روشهایی برای نگهداری از مواد غذایی و جلوگیری از ضایعات بیرویه محصولات کشاورزی است. علاوه بر این، نیاز به تنوع محصولات و پیدایش فراوردههای جدید به صورت روزافزون احساس می شود. در جهان امروز استفاده از آخرین دانشها و یافته های بشری و بهینه سازی آن ها، افزایش بازده و بهرهوری را در این صنعت در پی داشته است. نقش متخصصان رشته مهندسی کشاورزی در جلوگیری از اتلاف سرمایههای ملی، با کاهش ضایعات کشاورزی از راه تبدیل آنها به فراورده های غذایی مطلوب و مورد تایید استانداردهای جهانی و ارزآوری از طریق صادرات این محصولات کاملا مشخص است. (یادتان نرود که فراوردههای اولیه غذایی با منشا کشاورزی، دام پروری و شیلات بدون نگهداری و تبدیل، فایدهای ندارند.
با مراجعه به هنرستانها و دانشگاهها می توانید ضمن صحبت با معلمان، استادان و دانشجویان اطلاعات لازم را به دست بیاورید.
منبع: فرهنگنامه مشاغل